Το κάπνισμα αποτελεί σήμερα τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για την υγεία που μπορεί να προληφθεί στον σύγχρονο κόσμο.
Κάθε χρόνο πεθαίνουν από παθήσεις που σχετίζονται με το κάπνισμα πάνω από 7 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως και περίπου 20.000 στην Ελλάδα.
Στη χώρα μας το ποσοστό των καπνιστών φθάνει το 30%. Το 70% των καπνιστών αναφέρουν ότι επιθυμούν να το διακόψουν, μόλις το 30% το προσπαθούν αλλά δυστυχώς η διακοπή είναι ιδιαίτερα δύσκολη όταν γίνεται μόνο με ατομική προσπάθεια (2-5% ποσοστό επιτυχίας).
Γιατί είναι τόσο δύσκολη η διακοπή του καπνίσματος;
Το γεγονός ότι το κάπνισμα είναι μια εθιστική συνήθεια οφείλεται σε μία μόνο από τις 4000 περίπου βλαβερές ουσίες που εκλύονται κατά την καύση του τσιγάρου: την ΝΙΚΟΤΙΝΗ. Λίγα δευτερόλεπτα μετά την εισπνοή του καπνού η νικοτίνη φθάνει στον εγκέφαλο και προκαλεί την έκκριση της ντοπαμίνης, μιας ουσίας που συνδέεται με το αίσθημα της ικανοποίησης, της απόλαυσης ,του καλού φαγητού. Μόλις τα επίπεδα νικοτίνης στον οργανισμό αρχίζουν να μειώνονται δημιουργείται η ανάγκη για νέο τσιγάρο. Το πρώτο πρωινό τσιγάρο για τους περισσότερους καπνιστές είναι αναντικατάστατο, διότι τα επίπεδα της νικοτίνης χαμηλώνουν πολύ κατά τη διάρκεια της νύχτας. Επιπλέον η διακοπή του καπνίσματος και η απουσία νικοτίνης από τον οργανισμό οδηγεί στην εμφάνιση συμπτωμάτων στέρησης που συμβάλουν στην συνέχιση του καπνίσματος.
Τα σημαντικότερα συμπτώματα στέρησης είναι:
- Αϋπνία/διαταραχές ύπνου
- Νευρικότητα
- Θυμός ή απογοήτευση
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Άγχος
- Αύξηση όρεξης και πρόσληψη βάρους
Οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος
- Είκοσι λεπτά μετά το τελευταίο τσιγάρο, η αρτηριακή πίεση και ο καρδιακός παλμός μειώνονται.
- Μετά από 8 ώρες τα επίπεδα του μονοξειδίου του άνθρακα στο αίμα επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα και αυξάνεται η οξυγόνωση του αίματος.
- Εικοσιτέσσερις ώρες μετά, η γεύση και η όσφρηση αυξάνονται
- Μετά από 3 μέρες η αναπνοή γίνεται ευκολότερη
- Δύο μήνες μετά βελτιώνεται η κυκλοφορία του αίματος και αυξάνεται θεαματικά η ικανότητα για άσκηση.
- Σε πέντε χρόνια μειώνεται σχεδόν στο μισό ο κίνδυνος αιφνιδίου θανάτου από καρδιακή προσβολή
- Ενώ μετά από δέκα χρόνια ο κίνδυνος για εκδήλωση καρκίνου του πνεύμονα, καρδιοπαθειών και εγκεφαλικών επεισοδίων γίνεται σχεδόν ίδιος με αυτόν που διατρέχουν τα άτομα που δεν κάπνισαν ποτέ.
Μέθοδοι διακοπής καπνίσματος
Η διακοπή του καπνίσματος είναι ιδιαίτερα δύσκολή (αναφερόμενα ποσοστά επιτυχίας 2-5%) όταν γίνεται μεμονωμένα χωρίς βοηθητικά μέσα.
Υψηλότερα ποσοστά επιτυγχάνονται όταν οι καπνιστές ζητούν βοήθεια από τους ειδικούς με σύγχρονες και επιστημονικά αποδεδειγμένες μεθόδους.
Δύο προσεγγίσεις βοηθούν επιβεβαιωμένα στη διακοπή του καπνίσματος:
Συμβουλευτική παραίνεση: Περιλαμβάνει την ατομική κινητοποίηση, την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, την επισήμανση των κινδύνων, την αναφορά στα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος, την συζήτηση διαφόρων προβλημάτων όπως π.χ. τα συμπτώματα στέρησης, την κακή διάθεση, την αύξηση βάρους, την πρόληψη των υποτροπών. Επιπλέον αξιολόγηση του βαθμού εξάρτησης από τη νικοτίνη με ειδικά ερωτηματολόγια (κλίμακα fagerstrom), μέτρηση εκπνεόμενου CO (Μονοξείδιο του Άνθρακα).
Φαρμακευτική αγωγή:
- Υποκατάστατα νικοτίνης (NRTs) τσίχλες, διαδερμικά αυτοκόλλητα (patch), εισπνοές νικοτίνης, spray
- βαρενικλίνη (Champix)
- βουπροπιόνη (Zyban)
