Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ή ΧΑΠ εν συντομία είναι μία συχνή νόσος η οποία δημιουργείται μετά από χρόνια έκθεση σε διάφορα βλαπτικά σωματίδια ή αέρια που εισπνέονται, συμβαίνει κατεξοχήν σε καπνιστές και χαρακτηρίζεται από μόνιμη, μη αναστρέψιμη απόφραξη των αεραγωγών (βρόγχων) λόγω καταστροφής των τοιχωμάτων τους.
Ποιες κατηγορίες (φαινότυποι) περιλαμβάνονται στη ΧΑΠ;
Στη ΧΑΠ περιλαμβάνονται η Χρόνια βρογχίτιδα (blue bloater) και το εμφύσημα(pink puffer), καταστάσεις που συμβαίνουν ταυτόχρονα και σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε ασθενή. Η χρόνια βρογχίτιδα ορίζεται ως παραγωγικός βήχας τις περισσότερες ημέρες για τρεις τουλάχιστον μήνες, επί δύο τουλάχιστον συνεχή έτη και οδηγεί σε φλεγμονή και στένωση των αεραγωγών.
Στο εμφύσημα υπάρχει βλάβη στα τοιχώματα των κυψελίδων (περιοχές ανταλλαγής των αερίων στον πνεύμονα), καταστροφή της αρχιτεκτονικής των πνευμόνων.
Το αποτέλεσμα και στις δύο περιπτώσεις είναι το ίδιο, δηλαδή απόφραξη των αεραγωγών η οποία είναι μη αναστρέψιμη ή μερικώς μόνο αναστρέψιμη.
Πόσο συχνή είναι η ΧΑΠ;
Η ΧΑΠ είναι σήμερα η τέταρτη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Στη χώρα μας περισσότεροι από 600.000 Έλληνες πάσχουν από ΧΑΠ εκ των οποίων οι μισοί δεν το γνωρίζουν και στερούνται τα οφέλη της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας. Στην Ελλάδα η επίπτωση της ΧΑΠ φτάνει στο 8,4% στο γενικό πληθυσμό (12% στους άνδρες και 5% στις γυναίκες)
Τι προκαλεί τη ΧΑΠ;
Ο κυριότερος παράγοντας για την ανάπτυξη της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα, γι’ αυτό και συχνά η ΧΑΠ αναφέρεται ως νόσος των καπνιστών. Περίπου 10-15% των καπνιστών θα αναπτύξει τη νόσο.
Άλλες αιτίες είναι η έκθεση σε βλαβερές ουσίες στον επαγγελματικό χώρο (αέρια, σκόνη, χημικά), η ενδοοικιακή μόλυνση από καύση βιομάζας (ξυλόσομπες, τζάκια), η ατμοσφαιρική ρύπανση και σπανιότερα γενετικοί παράγοντες.
Πώς θα υποψιαστώ αν έχω ΧΑΠ;
- Αν είσαι καπνιστής ηλικίας άνω των 40 ετών
- Αν έχεις δύσπνοια στην κόπωση (ανηφόρα, σκάλες)
- Αν έχεις συριγμό, βήχα ο οποίος είναι συχνά παραγωγικός.
Η νόσος συχνά υποδιαγνώσκεται διότι οι ασθενείς δεν δίνουν σημασία στα συμπτώματά τους, που μπορεί να τα έχουν για αρκετά χρόνια πριν. Ο «τσιγαρόβηχας» και το «λαχάνιασμα» δεν είναι αθώα συμπτώματα.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται με τη σπιρομέτρηση σε συνδυασμό με τα κλινικά συμπτώματα τους ασθενούς. Με τη σπιρομέτρηση γίνεται επίσης η σταδιοποίηση και η παρακολούθηση της νόσου. Κατά περίπτωση ο Πνευμονολόγος μπορεί να ζητήσει επιπλέον εξετάσεις π.χ. ακτινογραφία θώρακος, αέρια αίματος, αξονική τομογραφία θώρακος, αιματολογικές εξετάσεις κτλ. Η πρώιμη ανίχνευση της ΧΑΠ αποτελεί κλειδί για την επιτυχή αντιμετώπισή της.
Ποια είναι η θεραπεία;
Η θεραπεία στοχεύει στην σταθεροποίηση της νόσου και στην υποχώρηση των συμπτωμάτων όπως συμβαίνει και σε άλλα χρόνια νοσήματα π.χ. στην αρτηριακή υπέρταση και τον σακχαρώδη διαβήτη.
Τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα σε εισπνοές αποτελούν τη βάση της θεραπείας και βοηθούν στο να παραμένουν οι βρόγχοι ανοιχτοί και να μειώνεται η δύσπνοια. Βελτιώνουν τα συμπτώματα, την ποιότητα ζωής και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.
Παρόλα αυτά η μόνη πραγματική θεραπεία, ικανή να ανακόψει τη φυσική εξέλιξη της νόσου και να αυξήσει το προσδόκιμο επιβίωσης είναι η απομάκρυνση από τους βλαβερούς παράγοντες και ειδικά από τη συνήθεια του καπνίσματος. Όλοι οι ασθενείς με ΧΑΠ πρέπει να εμβολιάζονται έναντι του πνευμονιόκοκκου και κάθε χρόνο έναντι του ιού της γρίπης.
Αντιβιοτικά ή κορτικοειδή μπορεί να χορηγηθούν κατά τη διάρκεια λοιμώξεων και παροξύνσεων της νόσου.
Σε ασθενείς με χαμηλό κορεσμό οξυγόνου θα πρέπει να χορηγηθεί επιπλέον οξυγονοθεραπεία.
Πολύ σημαντικό είναι ο ασθενής με ΧΑΠ να είναι ικανοποιημένος και όσο το δυνατόν πιο δραστήριος καθώς έτσι μειώνεται η δύσπνοια, βελτιώνεται η ικανότητα για άσκηση και γενικότερα η ποιότητα της ζωής του.